Descripción
O Mosteiro de Santa María da Armenteira foi declarado monumento histórico-artístico no ano 1931.
As terras pertencentes ao mosteiro están rodeadas por un muro do que cabe destacar a portada barroca que serve de acceso ó adro sito diante das fachadas da igrexa e do mosteiro propiamente dito.
Dous contrafortes circulares rematados en forma cónica danlle forma ao arco de entrada. A portada está rematada por unha cornisa e un baixo relevo, situado enriba do arco, que recorda á lenda de San Ero, fundador do mosteiro.
A fachada principal do mosteiro, con dúas plantas con fiestras e balcóns simples e sinxelos distribídos de xeito desordenado, está adosada á igrexa coa que forma un ángulo recto. A entrada condúcenos ao vestíbulo con bóveda de sillería de medio canón e no que podemos ver á dereita as escaleiras que nos conducen á casa rectoral e á esquerda o paso cara a escaleira principal do mosteiro.
Ó claustro que constitúe o centro de todo o mosteiro, accédese dende a porta esquerda da fachada. A súa construcción iniciouse, pola ala norte, no ano 1575 e e rematouse no ano 1677, debido a este longo período, existen grandes diferencias entre as catro alas que o conforman,sendo a máis vistosa a galería oeste por ter as súas bóvedas a clave colgante. Cada ala conta con seis arcos, con bóvedas de estilo gótico e arcos curtos e de medio punto. No ano 1777 construíuse a planta superior do claustro, con catro fiestras adinteladas en cada ala e separouse da primeira planta por una cornisa.
A igrexa do mosteiro, construída entre o ano 1162 e 1212 constitúe un exemplar único da arquitectura monacal do século XII. Trátase dunha igrexa cisterciense caracterizada pola austeridade e sinxeleza. Aínda que na época da súa construcción se inicia o gótico, a igrexa é prácticamente románica e nela podemos diferenciar catro partes: A fachada, as naves, o cruceiro e cabeceira, formada a súa vez por tres ábsides precedidas dunha parte recta.
Mosteiro de Armenteira
